Maskerdans

 

Mali dl 3.

      Dogon - Begnimatou - Niger  Timboektoe

 

 

Dogon 3

 

 

 

 

 

Maandag 12 jan.

Vandaag zullen we de falaise beklimmen naar Begnimatou dat boven op de rand ligt. Onderweg bezoeken we nog 'n dorp van mandenmakers, ook al 'n speciale kaste.  Voorzover ik kan ontdekken maken ze maar één soort in verschillende maten. Ook is het werk verdeeld: één maakt de basis, 'n ander vlecht de bodem, enz. 

 

Ook wordt ergens een koe geslacht, ritueel natuurlijk, nadat ze vakkundig gekluisterd is. 

 

Dan gaat het langzaam naar boven door een kloof waar ook water doorstroomt. De tocht is schitterend: de uitzichten, de door erosie gevormde rotsformaties en dan ineens een vlak stuk land met groentetuinen, vooral uien. Bovenop is het weer erg schraal, eigenlijk alleen maar kale rotsen. Voor de mensen in het dorp is het weinige toerisme dan ook een welkome aanvulling. Verder is er een R.K. kerk, leem met een grote steen voor de golfplaten deur! Vandaar ook dat men varkens heeft: christenen mógen dat! 

 

We maken 's avonds een wandeling met Ismaïl door het dorp naar de rand van de afgrond. Een prachtig uitzicht is ons deel; de vlakte loopt door tot in Burkina Faso waar Bernadette woont, 'n honderd km verderop, niet eens zover maar toch nog even onbereikbaar! 

We komen langs het huisje waar de maskers bewaard worden voor de beroemde maskerdans die morgen voor ons opgevoerd zal worden, 'n heilige plek die beslist niet door ons benaderd mag worden! Er zijn veel van dergelijke plaatsen, niet aangegeven, dus onherkenbaar voor ons! 'n Reden dat we in de Dogon een gids moeten nemen om niet in moeilijkheden te geraken met de lokale bevolking!

 

's Avonds gaat Ismaïl weer verder met zijn betoog over de Dogon, ditmaal over het ontstaan van de maskers. 'n Meisje heeft op een dag  maskers gevonden en gemerkt dat ze leefden, een geest bezaten! Ze heeft dat haar vader vier keer verteld voordat hij haar geloofde. (Zo gaat dat bij de Dogon: meisjes moeten iets vier keer vertellen eer ze geloofd worden, jongens hebben al na drie maal het geloof van Pa!) Hij ging mee en zag dat het waar was. Het arme kind ging vervolgens onophoudelijk menstrueren en stierf op vijftienjarige leeftijd. Sindsdien worden de maskers bij speciale gelegenheden levend gehouden. 

 

Dinsdag 13 jan.

Vanochtend dan eerst speciaal voor ons: de maskerdansen. Deze worden opgevoerd op de sacrale plaats waar het vanouds hoort, 's morgens vroeg zoals het hoort, dus niet gegeten hebbende, mét de originele maskers en met de originele mannen die ervoor zijn toegelaten, dan alleen kan het echt zijn want als je het masker op hebt ben je niet meer Jean Pierre Oulou maar getransformeerd tot de geest van het masker! Ach, zo vreemd is het niet: ook in de R.K. leer komt toch een bepaalde vorm van transformatie voor? 

De dansen komen indrukwekkend op mij over maar toch overheerst soms wel het gevoel dat men het van de andere zijde ook meer ziet  als een opvoering van het kunstje!

 

 

 

 

 

 

De Niger

 

 

Na deze opvoering wandelen we een drie kwartier naar de weg, naar de busjes waar onze bagage inmiddels al is gearriveerd op de hoofden van de dragers, een soort vervoer waar wij, Europeanen, onze hoofden niet meer naar hebben staan! Hier worden we weer aangesloten op het gewone wegennet, weer richting Mopti .

 

In Mali zie je in deze tijd van het jaar maar weinig landbouw maar wanneer er water in de buurt is wordt er ook gebruik van gemaakt: in de buurt van Sikasso zagen we aardappelteelt en ook hier zien we op een gegeven moment groente. Er blijkt een bron te zijn en een waterplas: met kalebassen brengt men het water over de planten, een werk waarmee men een goed deel van de dag zoet is! Vooral uien, pepers en tomaten worden hier verbouwd.

 

In Mopti wordt de bagage gereorganiseerd, was ingeleverd, geïnternet (gaat bar slecht); dan slapen want de volgende dag is voor de meesten nog half nacht: om vijf uur rijden naar de boot!

 

 

 

 

 

 

 

Woensdag 14 jan.

Om precies vijf uur rijden we, 60 km naar Konno aan de Niger. 't Is nog donker als we de pinasse moeten zoekendie ergens aan de oever moet liggen. Hij wordt gevonden, herkenbaar van verre aan de oranje reddingsvesten ( in Mali verder onbekend). Alles wordt ingeladen en de tocht van 2½ dag kan beginnen. 

Het is 'n complete verademing op de rivier: koeler, veel groen, moerassen, veel vogels. Eerst is 't niet zo breed maar verderop komen we op Lac Debo, 'n meer van 25 x 25 km waar de Niger doorheen stroomt. 

Eten hebben we bij ons: o.a. levende kippen in een krat boven de kombuis. Onze steun en toeverlaat, Bernadette, laat zich hier ook niet onbetuigd en plukt en slacht de kippen alsof het haar dagelijks werk is (misschien ook wel trouwens!).

We bezoeken tijdens de tocht verschillende dorpjes aan de wal. In het eerste woont een doofstom jongetje (vertelt Bernadet) dat zich altijd opwerpt als gids ter plekke. Een heel pienter jong, zo blijkt, want als ik 'm bij zijn huis met handen en voeten vraag wat hij leert toont hij 'n boek met schei- en natuurkunde-lessen en -opdrachten. Dit is echt verbazingwekkend! Op 'n schoolbord krijgt hij les en werkt hij de opgaven uit. 

In Mali verwacht je dat niet op 'n lagere school, niet in zo'n afgelegen dorp en dan al zeker niet van zo'n gehandicapte jongen! Het privé-onderwijs schijnt hij te krijgen van een Nederlander die hier woont; ook schijnt hij toch wel bij een belangrijke familie te horen én (ook belangrijk) héél pienter en leergierig te zijn gezien ook zijn optreden waarmee hij een groep toeristen én de erdoorheen darrende dorpsgenoten weet te dresseren, te leiden en op z'n tijd te scheiden: misschien de geboren leider om Mali uit het slop te halen!

 

Voor we kamp maken gaan we nog aan wal bij een Peul-familie. Pa is nog met de schapen op pad, ma doet de was in de rivier en de dochter houdt vijf mooie witte rammen bij elkaar die even later per pinasse worden opgehaald voor de handel voor het offerfeest. Bij de eenvoudige behuizing bevinden zich een aantal kralen van stevige stekelige takkenbossen. In één ervan blaten een paar honderd nog heel jonge lammetjes: deze blijven thuis als de ooien in het veld zijn en moeten dus nog wachten op de melk. De centrale kraal wordt gevormd door 'n dikke laag droge mest van wel een meter hoog! 

 

Dan gaan we weer een eind verder aan wal voor de overnachting. Het is goed slapen, niet warm en heerlijk rustig.

 

1.

 

2.

Donderdag 15 jan.

Er zitten bijzonder veel vogels langs de Niger en in de grote binnendelta. De rivier heeft zich namelijk vertakt in vele armen die pas bij Timboektoe weer verenigd worden. Als bijzondere vogels zie ik eerst een lepelaar, verder veel malachietijsvogels (hiernaast 1.), reigers (zilver-, koe-, purper en blauwe reiger), visarenden, veel aalscholvers, karmijnrode bijeneters (hiernaast 2.) , kiekendieven, wouwen en nog wat ondefinieerbare arenden.

We zien op de kant enorme termietenheuvels van wel tot acht meter hoog! Enorme bouwwerken zijn het die misschien zo hoog zijn om ook bij hoog water te kunnen functioneren.

 

Op de wal zijn er veel Peul met soms enorme kuddes koeien, geiten of schapen; Bozodorpjes op eilandjes om maar dicht bij hun werkgebied te zijn (visvangst). Vaak liggen ze zo laag dat ze in de natte tijd ovestromen en dus verlaten worden. Het ziet er héél armoedig uit, maar wil je ook: 't is maar voor één seizoen! In onze ogen echter is de levensstandaard hier erg laag!

 

In de namiddag plotseling: hippo, hippo! Inderdaad varen we langs twee nijlpaarden die in de namiddagzon lagen te soezen maar nu verschrikt het water in plonzen!

 

Vrijdag 16 jan.

Na nog één keer wild kamperen op 'n zandstrandje zijn we nu in de buurt van Timboektoe.

We leggen nog aan bij een Bozofamilie die leeft van de visvangst en voor zichzelf wat rijst en groente verbouwt. Het is steeds weer opmerkelijk te zien dat in onze ogen mensen wel arm lijken maar in hun eigen omgeving en in hun eigen "economie" goed overeind blijven!

 

Verder naar:  Mali deel 4

 

      Zie ook:  Dia's Dogon

 

      Zie ook:  Dia's Timboektoe

 

Terug naar:   Mali deel 2

 

Terug naar:  Mali Menu

 

Terug naar:  Inhoud Reisbelevenissen